تحقیق آماده درباره نظریه های جامعه شناسی

تحقیق درباره نظریه های جامعه شناسی با فرمت word و در 30 صفحه

ارزیابی دیدگاههای نظری در جامعه­شناسی، کاری سترگ و پرچالش است. بحث و جدل های نظری، بنابه تعریف، انتزاعی­تر از مناقشه­هایی است که محتوای تجربی بیشتری دارند. این واقعیت که هیچ موضع نظری واحدی بر کل جامعه­شناسی سیطره ندارد، شاید نشانه ضعف و سستی این رشته به حساب بیاید. اما ابدا چنین نیست. برعکس کشمکش میان نظریه­ها و رهیافتهای نظری رقیب، جلوه­ای از سرزندگی و پویایی جامعه­شناسی است. در مطالعه انسانها – خودمان – وجود تنوع و گوناگونی در نظریه­ها ما را از جزم­اندیشی نجات می­دهد. رفتار انسان پدیده پیچیده­ای است که جنبه­های بسیار متعددی دارد و بعید است که دیدگاه نظری واحدی بتواند تمامی جنبه­های آن را در برگیرد. تنوع و گوناگونی در تفکر نظری منبع غنی و پرمایه اندیشه­هایی است که می­توان در پژوهشها از آنها بهره گرفت و نیز برانگیزاننده استعدادهای خلاق و نواورانه­ای است که برای پیشرفت جامعه­شناسی بسیار ضروری­اند.

در بسیاری از حوزه­های مختلف جامعه­شناسی، نظریه­های بیشماری پیروانده شده­اند. بعضی از آنها با دقت بسیار زیادی تدوین شده­اند، و حتی گاهی در قالب روابط ریاضی مطرح می­شوند، البته این موضوع در سایر علوم اجتماعی(خصوصا اقتصاد) بیش از جامعه­شناسی رواج دارد.

پیدایش نظریه­های جامعه­شناسی

در یونان با دو جریان عمده نظریه اجتماعی روبرو هستیم. یک جریان فکری که افلاطون و ارسطو نماییندگان آن هستند و جریان مسلط در آن دوره بوده­اند و جریان دوم که چندان هم مشهور و معروف نیست، نگرشی است که اپیکوریها نماینده آن هستند. در این دوره مفهوم شناخته شده و مورد استفاده متفکران مفهوم دولت – شهر است تا مفهوم اجتماعی و یا جامعه. در بحث از تحولات تاریخی تمدن­ها و یا سازمان­های سیاسی و یا چگونگی رسیدن آن به دولت– شهرهای یونان، افلاطون داستان تحول زندگی نوح به بعد را پیگیری می کند و علت تحول را در بیرون از دولت- شهر و در عوامل غیر اجتماعی مانند سیل و دیگر بلایای طبیعی می­جوید. ارسطو تحول را از نقطه خاصی در تاریخ شروع نمی­کند، بلکه در تحلیل اوضاع دولت– شهر از مدل تکوینی که در حوزه علوم طبیعی است برای تحول خانواده، دهکده و چگونگی رسیدن آنها به دولت – شهر سخن می­گوید. هر دوی این متفکران در بحث از دولت- شهر و نظم داخلی آن به نظریه انسانهای ناهمسان و در نتیجه نابرابر معتقدند. در این راستا، دو مفهوم طبیعت و یا حکم طبیعت مفاهیمی کلیدی­اند که این دو متفکر برای تحلیل مسائل از آن استفاده می­کنند. نظریه چرخه­ای تکرار شونده مولدی از تغییرات است که از سوی هر دو متفکر مطرح شده است. نظریه دوری افلاطون و ارسطو کل جامعه یعنی نظام سیاسی و سیستم اجتماعی- اقتصادی را در برمی­گیرد. رویکرد آنها نسبت به امور دولت – شهر تقیدرگرایانه و جزمی است. بر اساس همین رویکرد است که آنها موقعیت افراد داخل دولت- شهر را توجیه می­کنند. در این دوره افلاطون و ارسطو مدعی تاسیس دانشی خاص برای مطالعه تحول و نظم اجتماعی نیز نبوده­اند.

نظریه پردازان بزرگ جامعه ­شناسی

آگوست کنت

هدف کنت آفرینش یک علم طبیعی جامعه بودکه بتواند هم تحول گذشته نوع بشر را تبیین کند و هم مسیرآینده آن را پیش­بینی نماید. گذشته از بنای علمی که بتواند قوانین حرکت حاکم بر بشر را در گذشت زمان تبیین کند، کنت می­کوشید تا شرایط لازم را برای استواری جامعه در هر زمان معین تاریخی تبیین کند...

کارل مارکس

به نظر مارکس جامعه از توازن متغییر نیروهای متضاد ساخته می­شود. بر اثر تنشها و کشمکش­های این نیروها، دگرگونی اجتماعی پدید می­آید. بینش مارکس مبتنی بر یک موضع تکاملی بود. به نظر او نه رشد آرام بلکه نبرد، موتور پیشرفت است. ستیزه مولد همه چیزها است و کشمکش اجتماعی جان کلام فراگرد تاریخی را تشکیل می­دهد. این طرز تفکر گرچه با بیشتر آیین­های اسلاف قرن هجدهمی مارکس در تضاد بود، اما در عوض با بیشتر اندیشه­های سده نوزدهم همخوانی داشت…

امیل دورکیم

آیین کلی دورکیم تاکیدش بر این است که بررسی جامعه باید موضوعش را جدا از موضوع های دیگر در نظر گیرد و پدیده­های اجتماعی را به عنوان موضوع خاص خود برگزیند. دورکیم با طرد تفسیرهای زیشت شناختی و روانشناختی، توجیهش را به عوامل اجتماعی– ساختاری تعیین کننده مسائل اجتماعی انسان معطوف ساخته بود...

هربرت اسپنسر

هربرت اسپنسر نظریه­پردازی بود که بینش­های ارزشمندش غالبا در انبوهی از استدلال­های بی­ربط و بی­محتوا گم شده بودند. بنابراین نکات با­ارزش موجود در آثارش را باید به همان شیوه­ای دستچین کرد که ریچارد هوفشتادتر در مورد جکسون ترنر توصیه کرده بود: بهترین روش پرداختن به اینگونه اندیشمندان تاریخ این نست که بر خطاهای حاشیه­ای اینان انگشت نگذاریم، بلکه باید نکات ماندنی کارهای آنان را از میان آن جنبه­هایی که نادرستی­شان اثبات شده است جدا کنیم، گزافه­گویی­های آنها را تعدیل نماییم و بی­دقتی­هایشان را اصلاح کنیم و در مجموع چشم­اندازهای مفیدی از کارهای آنها فراهم آوریم...

ماکس وبر

ماکس وبر جامعه­شناسی را علم فراگیر کنش اجتماعی می­دانست. او به خاطر تاکید تحلیلی بر کنشگران فردی، از بسیاری از پیشینیانش متفاوت بود، زیرا که تحلیل جامعه­شناختی آنها بیشتر بر صورت­های ساختاری– اجتماعی مبتنی بود. اسپنسر بیشتر به قضیه تکامل هیات اجتماعی در مقایسه با ارگانیسم فردی پرداخته بود...

جورج زمیل

رهیافت جامعه­شناختی زیمل را می­توان به عنوان یک کوشش خودآگاه در جهت رد نظریه­های ارگانیستی کنت و اسپنسر در نظر گرفت. از سوی دیگر، او علیه توصیف­های تاریخی­ای که درباره رویدادهای منحصر به فرد کشورش آلمان به عمل می­آمدند، نیز موضع گرفته بود...

تورشتاین وبلن

تورشتاین وبلن دست کم دارای سه چهره است: نخست یک شخص جدا غیرجدی، نامحترم قابل احترام، و اخلاقگرای غیراخلاقی­ای که حمله­های سنت شکنانه­اش به پارسایی­های جا افتاده آمریکا، او را در صدد منتقدان اجتماعی قرار داده­اند. دوم وبلن اقتصاددان که تحلیل اقتصادی نهادی و کالبدشکافی دقیقش از موسسات بازرگانی درجه یک آمریکایی، پیروان سرشناسی در میان نسل­های بعدی و نفوذ پایداری را در میان بزرگان اقتصاد سیاسی برایش به ارمغان آورده است…

چارلز هورتون کولی

کولی نوشت که خود و جامعه، دو پدیده همزادند. همین تاکید بر پیوند ارگانیک و گسست ناپذیر خود و جامعه، موضوع اصلی بیشتر نوشته­های کولی را تشکیل می­دهد و به عنوان خدمت اصلی او به جامعه­شناسی و روانشناسی­اجتماعی نوین همچنان مطرح است...

جورج هربرت مید

جان دیویی درباره جورج هربرت مید گفته بود که او در میان افراد نسل گذشته آمریکا، اصیل­ترین ذهن فلسفی را داشت. گرچه این گفته شاید کمی اغراق آمیز باشد، اما چنین می­نماید که همه دانشوران فلسفه در این­باره توافق داشته باشند که مید در صدر مدافعان عملگرایی در آمریکا جای دارد...

رابرت ازرا پارک

ارزیابی ما از کار رابرت ازرا پارک با ارزیابی شخصی­اش تطابق دارد. او خود نوشته بود که: ما در جامعه­شناسی بیشتر نظریه داریم تا مفاهیم کارآمد. وقتی که دانشجویی موضوعی را برای رساله­اش ارائه می­کند، من پیوسته خود را در حال طرح این پرسش­ها می­یابم: این چه چیز است که شما می­خواهید آن را بررسی کنید؟ منظور از دسته چیست؟ عامه به چه چیز اطلاق می­شود؟ ملیت چیست؟ و نظایر آن...

ویلفردو پارتو

پارتو نزدیک به پایان زندگی­اش نوشته بود: من که می­خواستم تکمه­ای ضروری را برای بررسی اقتصادی فراهم سازم و از نمونه علوم طبیعی الهام گرفته بودم. تصمیم گرفتم نوشتن رساله­ام را آغاز کنم. با تاکید می­گویم که تنها منظور از نوشتن این رساله دستیابی به واقعیت تجربی از طریق کاربرد روشهای علوم طبیعی در علوم اجتماعی بود، روشهایی که درستیشان را در فیزیک، شیمی، ستاره­شناسی، زیست­شناسی و رشته­های دیگر علوم طبیعی اثبات کرده بودند...

کارل مانهایم

هرچند که ذهن بیقرار کارل مانهایم در بسیاری از عرصه­های تحقیق جامعه­شناختی فعال بوده است، اما اکنون بیشتر جامعه­شناسی معرفت او را به عنوان باارزش­ترین و ماندنی­ترین بخش کارهایش می­شناسند. این شاخه جامعه­شناسی رابطه میان اندیشه و جامعه را مورد بررسی قرار می­دهد و به شرایط اجتماعی یا وجودی معرفت می­پردازد...

انواع مکاتب نظریه­های جامعه­ شناسی

نظریه تکاملی

نظریه کارکردی

نظریه تضاد

نظریه کنش متقابل نمادی

جامعه­ شناسی پدیده ­شناختی و روش­ شناسی

نظریه کارکردگرایی ساختی

نظریه انتقادی

نظریه ساختگرایی

نظریه مبادله

انواع نظریه ­های جامعه­ شناختی نئو مارکسیستی

نظریه فمینیستی معاصر

تحولات اخیر در نظریه جامعه­­ شناسی

منابع